Hợp tác xã nông nghiệp Liên Hoà 3 là đơn vị kinh tế tập thể quy mô lớn, trải qua 25 năm xây dựng và phát triển với nhiều bước thăng trầm. Những năm gần đây, trước thách thức lớn, HTX đã tìm ra hướng đi mới, vượt khó vươn lên, tạo thêm việc làm và thu nhập cho người lao động.
Hợp tác xã nông nghiệp Liên Hoà 3 (gọi tắt là HTX) có trụ sở chính tại thôn 8 xã Liên Hoà, thị xã Quảng Yên (Quảng Ninh). Hợp tác xã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh năm 1998, đăng ký lần 2 năm 2008 và lần 3 được cấp vào năm 2016. Hợp tác xã có trên 2.600 thành viên, quản lý 130ha (gồm 93 ha đất nông nghiệp và 27 ha đất nuôi trồng thủy sản).
Giai đoạn đầu mới thành lập, HTX có bước phát triển vững mạnh, hoạt động hiệu quả đã góp phần vào phát triển kinh tế – xã hội, đảm bảo an ninh lương thực, giải quyết công ăn việc làm cho hàng nghìn xã viên, giúp xóa đói, giảm nghèo và đóng góp đáng kể vào ngân sách địa phương, cũng như các quỹ bảo đảm an sinh xã hội, hoạt động xã hội từ thiện…
Những thăng trầm đã và đang trải qua
Khi mới thành lập, HTX Liên Hòa 3 có 184ha đất nông nghiệp và khoảng 157ha đầm nuôi trồng thủy sản với hệ thống thủy lợi nội đồng, ao đầm được đầu tư đồng bộ phù hợp để phát triển canh tác lúa, trồng các loại cây rau, hoa, củ, quả và nuôi tôm, cua, cá các loại mang lại hiệu quả kinh tế cao.
Năm 2016, thị xã Quảng Yên triển khai đầu tư, xây dựng khu công nghiệp Nam Tiền Phong và Bắc Tiền Phong; Hợp tác xã bị thu hồi 91ha đất nông nghiệp và 128,6ha đất ao đầm (số còn lại tương ứng 93ha và 27ha).
Các khu công nghiệp hình thành đã thúc đẩy nền kinh tế địa phương phát triển rực rỡ, việc làm và đời sống người dân cải thiện; tuy nhiên đối với HTX lại chịu ảnh hưởng sâu sắc bởi quá trình công nghiệp hóa, đất canh tác bị chia cắt, công trình thủy lợi bị phá vỡ, nhiều thửa ruộng không còn nước tưới hay đường tiêu thoát nước. Hậu quả là 61/91ha ruộng bị bỏ hoang, chỉ có 30/91ha ruộng có thể canh tác nhưng với hiệu quả thấp.
Việc nuôi thủy sản cũng trở nên khó khăn hơn do ao đầm bị xé nhỏ, môi trường nuôi thủy sản bị ô nhiễm, bà con phải dành nhiều công sức và tiền bạc để đầu tư cải tạo ao đầm, đắp bờ, xử lý môi trường…, điều này đã làm tăng cao chi phí và giảm mạnh hiệu quả sản xuất kinh doanh của HTX.
Giai đoạn 2016-2020, HTX nhận được khoản tiền lớn (55 tỷ đồng) từ việc đền bù đất bị thu hồi để phục vụ xây dựng các khu công nghiệp. Những tưởng số tiền này sẽ giúp đầu tư thâm canh, chuyển đổi ngành nghề nhằm nâng cao đời sống cho bà con xã viên; vậy nhưng, do năng lực quản lý của Ban lãnh đạo HTX nhiệm kỳ cũ còn hạn chế, không được đào tạo quản lý tài chính nên đã xảy ra tiêu cực, làm thất thoát nguồn vốn; đến nay vẫn chưa thu hồi được, một số lãnh đạo lâm vào vòng lao lý, khó khăn càng thêm khó khăn.
Hướng đi mới trong vượt khó cần được khuyến khích
Trước tình thế khó khăn do diện tích ruộng đầm bị thu hẹp, điều kiện canh tác không thuận tiện; Ban Giám đốc HTX đã nhiều lần họp bàn cùng các thành viên chủ chốt nhằm tìm hướng đi trong điều kiện mới, duy trì sản xuất, tạo việc làm và thu nhập cho xã viên. HTX đã tiến hành tổng rà soát, đánh giá lại toàn bộ ruộng, đầm còn lại và lập kế hoạch, triển khai đầu tư, trong đó ưu tiên nuôi trồng thủy sản là lĩnh vực HTX có thế mạnh.
Khu đầm đất (rộng 5,68ha) nằm sát khu công nghiệp Nam Tiền Phong, vị trí được cho là “Đắc địa”, đất trũng, một mặt giáp biển, nước biển ra vào tự nhiên đem theo nhiều phù du sinh vật, rất thuận tiện nuôi trồng thủy sản. Tuy nhiên do ảnh hưởng các công trình xây dựng khu công nghiệp, nhiều năm khu vực này phải bỏ hoang hoặc nuôi thủy sản kém hiệu quả. HTX đã tiến hành cải tạo đầm, đắp bờ để nuôi trồng và sơ chế thủy sản.
Do nhu cầu cấp bách về phát triển sản xuất, việc làm và được xã viên ủng hộ nên công việc đầu tư diễn ra rất nhanh. Chỉ trong thời gian ngắn, khu đầm 5,8ha tại đây đã được cải tạo theo hướng hiện đại gồm các đầm, hệ thống cống lấy nước và bờ đầm đắp cao đảm bảo phòng chống lụt bão cùng các nhà tạm phục vụ quản lý, sân tập kết thức ăn, khu sơ chế hàu…
Ông Vũ Văn Quỵnh, Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX Liên Hòa 3 cho biết: Chúng tôi đã tập trung nguồn vốn tự có của xã viên và vay mượn thêm để đầu tư 2 khu đầm này. Do là vùng đất trũng lại nằm ngay khu cửa biển, chịu tác động dữ dội của triều cường và bão tố nên phải tính toán đắp bờ lớn, xây dựng nhà tạm chắc chắn, với nguồn vốn đổ vào cũng rất nhiều.
Ủy ban nhân dân thị xã Quảng Yên và UBND xã Tiền Phong cũng đã chấp thuận cho chúng tôi cải tạo đầm, đắp bờ ngăn, làm mái tôn cạnh nhà chòi trông đầm để phục vụ nuôi trồng thủy sản. Vì đây là khu vực thuộc quy hoạch làm khu công nghiệp, nên trước khi xây dựng, cải tạo đầm, HTX đã ký cam kết về không đòi tiền đền bù công trình xây dựng trên đất khi Nhà nước thu hồi đất theo quy định.
Trong thời gian tới, HTX sẽ đẩy mạnh thâm canh, canh tác, phát tiển nuôi cua trong thùng nhựa thả đầm và phát triển dịch vụ sơ chế thủy sản (trước mắt là bóc tách vỏ hàu) để giải quyết việc làm và thu nhập cho bà con mỗi tháng đạt khoảng 10 triệu đồng/người như hiện nay.
Đến thăm, khu vực đầm của HTX, dù các công trình xây dựng còn rất mới, kè đầm vừa mới cải tạo, nhưng dưới đầm đã có rất nhiều các loại cá, cua tung tăng bơi lội, chen chúc nhau trên mặt nước đón nhận thức ăn của của người nuôi trồng thả xuống.
Ông Đào Văn Bình xã viên HTX, quản lý 2 đầm cá không giấu nổi xúc động, cho biết: Do diện tích đầm hạn hẹp nên chúng tôi đã áp dụng nuôi xen canh, kết hợp các loại cá như: cá tráp vây vàng, cá dìa, tôm, cua… ở cả 3 tầng nước đảm bảo phù hợp với sinh tồn và phát triển của từng loại. Mô hình này đang phát huy hiệu quả, cua cá cộng sinh phát triển rất nhanh, giải quyết việc làm cho trên 100 lao động với thu nhập bước đầu đạt 9 triệu đồng/người/tháng.
Thực tế, điều kiện sản xuất kinh doanh của HTX gặp nhiều khó khăn do đất đai bị thu hẹp, người lao động (xã viên HTX) đa phần tuổi cao, không có bằng cấp hay nghề nghiệp khác (chủ yếu là lao động phổ thông), tài chính eo hẹp…, phần lớn đất đai bị thu hồi để phục vụ phát triển công nghiệp địa phương… việc Ban Giám đốc HTX cùng bà con xã viên đầu tư sản xuất (đúng mục đích sử dụng đất) trên những thửa đất được giao là việc làm cần khuyến khích; các cấp, ngành, địa phương cần quan tâm hơn nữa để người dân yên tâm sản xuất, tạo thêm việc làm, thu nhập và đóng góp cho ngân sách địa phương.
