HTX đóng vai trò quan trọng trong nền kinh tế nói chung, kinh tế nông nghiệp nói riêng nên đây là mô hình được nhiều thanh niên, nông dân lựa chọn để khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo. Tuy nhiên, “những bước đi đầu đời” của HTX nếu có sự dẫn dắt, hỗ trợ cụ thể thì con đường khởi sự kinh doanh sẽ nhanh thành công hơn.
Chị Nguyễn Thị Thơi, Giám đốc HTX Nông nghiệp thanh niên Bắc Giang (Lục Nam, Bắc Giang), chia sẻ khởi nghiệp nếu tự tìm tòi, học hỏi thì dần dần cũng rút ra được kinh nghiệm nhưng chưa chắc đã thành công. Thậm chí vì thiếu hiểu biết về kinh tế tập thể, HTX, thị trường, kinh nghiệm sản xuất… có khi những người khởi nghiệp lại đi lệch hướng và trả giá đắt cho những gì mà mình lựa chọn.
Không dễ đi một mình
Khảo sát của Hội đồng cố vấn khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia cho thấy, vòng đời của các doanh nghiệp nhỏ và vừa cũng như của các HTX khởi nghiệp là rất ngắn, có khi vừa thành lập xong đã đi xuống rất nhanh. Phần lớn điều này là do họ không đủ năng lực để kiểm soát doanh nghiệp, HTX.
Nhưng ngược lại, các HTX, doanh nghiệp nhỏ và vừa khi khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nếu vượt qua khó khăn ban đầu, đưa sản phẩm và thị trường gặp nhau thì họ tăng trưởng rất nhanh.
Theo các chuyên gia, nếu doanh nghiệp lớn có lợi thế nhất định về thị trường, vốn… để ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thì các HTX lại đang thiếu điều đó, nhất là những HTX mới khởi nghiệp.
Tuy nhiên, cũng cần nhìn nhận rằng, các HTX cũng có những điểm mạnh hơn đó là khả năng hiểu thị trường, thị hiếu người tiêu dùng, nhất là hiểu những tập quán sản xuất kinh doanh tại địa phương.
Đặc biệt hiện nay có những vấn đề lớn ảnh hưởng đến phát triển kinh tế đó là biến đổi khí hậu và độ mở nền kinh tế cao khiến ngành nông nghiệp Việt Nam dễ bị ảnh hưởng bởi những cú sốc bên ngoài.
Tuy nhiên, nhìn qua thời kỳ dịch Covid-19 cho thấy, dù gặp không ít khó khăn nhưng khu vực kinh tế tập thể, HTX vẫn là một trong những điểm sáng đóng góp không nhỏ vào nền kinh tế đất nước.
Đặc biệt, nếu như năm 2022, kinh tế đất nước gặp không ít thách thức vì hậu Covid-19 nhưng vẫn có khoảng 2.187 HTX được thành lập mới, trong đó có không ít HTX khởi nghiệp đổi mới sáng tạo.
Cần nói rõ thêm, khu vực kinh tế tập thể, HTX khi đi vào hoạt động sẽ tạo sức mạnh tập thể trong cạnh tranh và ứng phó với biến đổi khí hậu và dịch bệnh Covid-19, giúp đa số nông dân vượt qua được khó khăn trong sản xuất, kinh doanh, đưa sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu và thích ứng với thị trường.
Chính vì vậy, lấy kinh tế tập thể, HTX để khởi nghiệp đổi mới sáng tạo là sự lựa chọn sáng suốt với nhiều người. Đặc biệt với những người trẻ, có tri thức tham gia khởi nghiệp bằng HTX sẽ giúp khu vực này trở thành một trong những “công cụ” hữu ích khắc phục những yếu kém của thị trường nhờ việc liên kết 4 nhà cùng nhau phát triển sản xuất nhưng theo hướng chuyên nghiệp và hiện đại hơn.
Cần người dạy cách “cất cánh”
Tuy nhiên, cần nhìn nhận rằng nếu nhiều doanh nghiệp có thể lựa chọn khởi nghiệp theo hình thức mua lại, sáp nhập những đơn vị, doanh nghiệp cùng loại nhằm tận dụng những nền tảng sẵn có thì các HTX lại khó làm được vì nguồn tài chính có hạn.
Đặc biệt, việc HTX liên kết lại với nhau thành những Liên hiệp HTX hay thu hút doanh nghiệp làm thành viên tuy giải quyết được những khó khăn nội tại của mô hình HTX, nhưng điều này cũng có nhược điểm là sau khi lớn mạnh, những HTX này dễ bỏ qua các thị trường ngách, trong khi đây vốn là thế mạnh của các HTX.
Chính vì vậy, theo các chuyên gia, để các HTX khởi nghiệp đổi mới sáng tạo hoạt động hiệu quả và đi đến thành công cần có người, hoặc đơn vị đồng hành, cố vấn cho các HTX. Bởi HTX khởi nghiệp đổi mới sáng tạo cũng giống như “Bồ câu mới ra ràng”, rất yếu ớt và cần người dạy cách cất cánh.
Một số liệu nghiên cứu cũng cho thấy, các đơn vị khởi nghiệp đổi mới sáng tạo nếu có người hoặc đơn vị tư vấn, hỗ trợ thì tỷ lệ thành công là khoảng 34%. Ngược lại với những mô hình khởi nghiệp sáng tạo không có người hoặc đơn vị hỗ trợ, tư vấn thì chỉ 10% thành công.
Các HTX cũng vậy, nếu có những đơn vị hỗ trợ, đồng hành ngay từ khi thành lập sẽ giúp mô hình này cứng cáp hơn, được truyền cảm hứng sáng tạo. Các thành viên cũng vận dụng những kiến thức, kỹ năng sẵn có vào thực tiễn một cách hiệu quả.
Để đồng hành cùng các HTX ngay trong những ngày đầu khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, mới đây tại diễn đàn “Định hướng phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh Bắc Giang”, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang cũng đã ký văn bản hợp tác với Trưởng làng công nghệ Marketing và Trưởng làng HTX đổi mới sáng tạo thực hiện dự án “Hỗ trợ nâng cao năng lực ứng dụng công nghệ mới cho các HTX kiểu mới”.
Hoạt động này nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng đào tạo, hỗ trợ và thu hút nhiều người phát triển mạng lưới khởi nghiệp thông qua mô hình kinh tế tập thể, HTX.
Ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Giang cho biết, “mối lương duyên” giữa Liên minh HTX tỉnh, Làng công nghệ Marketing, Làng HTX đổi mới sáng tạo sẽ phần nào giúp các HTX khởi nghiệp loại bỏ tâm lý e ngại khi tham gia thị trường. Đồng thời đồng hành cùng các HTX trong trao đổi kinh nghiệm, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ mới trong sản xuất, quản lý góp phần xây dựng và phát triển nhiều hơn mô hình HTX đổi mới sáng tạo ở Bắc Giang nói riêng và trên cả nước nói chung.
