Trao đổi về sửa đổi luật HTX: Loay hoay tìm lối ra và động lực cho HTX (Bài cuối)

Từ kinh nghiệm thành công của thế giới, từ thực tiễn nền kinh tế nhiều thành phần đang phát triển rất linh hoạt và biến đổi không ngừng, cho thấy mô hình HTX muốn tồn tại đòi hỏi và dựa trên nền tảng tinh thần tự lực cánh sinh rất lớn. Thành viên hợp tác cùng nhau lập ra HTX, tham gia HTX không để nhận ưu đãi, mà để giúp cho kinh tế hộ của họ hiệu quả hơn, cải thiện hoạt động sản xuất kinh doanh và đời sống của họ. 

Vì thế, không thể lấy những hỗ trợ, ưu đãi, nhất là các hỗ trợ tài chính trực tiếp, mang tính giống như bao cấp, xin-cho để bù đắp lại những hạn chế, ràng buộc quyền tự chủ, tự quyết của HTX. Chính sự ràng buộc hay hạn chế này sẽ giảm sự năng động, linh hoạt, sáng tạo của HTX. Và các HTX hiện nay cũng như trong tương lại phải hoạt động theo cơ chế thị trường, phải cạnh tranh với các mô hình kinh tế, với các loại hình doanh nghiệp khác. Đây chính là động lực phát triển của kinh tế nói chung.

Liệu có đúng, nếu cứ là HTX sẽ được ưu tiên, sẽ được hỗ trợ, nhất là hỗ trợ tài chính trực tiếp hay gần như trực tiếp, ví dụ như việc bù giá, bù lãi suất, trả hộ tiền thuê trụ sở hộ, trả hộ lương cán bộ,v.v…?! Nếu thế, rất có thể, nhiều HTX sẽ ra đời chỉ để “xin” tiền Nhà nước, để nhận hỗ trợ từ Nhà nước. Được “cho” tiền, được hỗ trợ, ai cũng muốn, doanh nghiệp tư nhân, doanh nghiệp lớn cũng muốn, HTX lại càng muốn. Nhưng thực ra cái HTX cần hơn rất nhiều, đặc biệt về lâu dài, là sự thông thoáng, cởi mở từ chính sách, pháp luật đang điều chỉnh họ. Rất may, rất đúng và rất trúng là Nghị quyết Trung ương 20-NQ/TƯ cũng đã nhấn mạnh, yêu cầu phải ĐỔI MỚI, phải có chính sách khuyến khích, hỗ trợ. Có thể nhấn mạnh thêm, không chỉ chính sách hỗ trợ mà phải có chính sách KHUYẾN KHÍCH. Và đây chính là yêu cầu đối với dự thảo luật HTX sửa đổi đang được xin ý kiến.

Do vậy, luật HTX sửa đổi cần có sự đổi mới thật sự, mang tư duy thị trường mạnh hơn, trên tinh thần thật thông thoáng, cởi mở cho HTX, phù hợp với những yêu cầu đòi hỏi của kinh tế thị trường, với nhiều thành phần, có sự cạnh tranh gay gắt. Điều này sẽ giúp HTX có thêm động lực, sẽ khơi dậy tiềm năng, kích thích tinh thần tự lực cánh sinh, tự trợ giúp nhau của thành viên HTX và người dân nói chung. Đồng thời, khi đó Luật cũng sẽ có tính khả thi cao hơn trên thực tế và cũng là nâng cao hơn hiệu lực của quản lý Nhà nước. 

Việc sửa đổi luật HTX 2012 hiện hành rõ ràng là cần thiết và cũng nên làm sớm. Tuy nhiên, có thể do thời gian khá gấp gáp, nhất là trong bối cảnh Nghị quyết 20-NQ/TƯ mới ban hành được 6 tháng, nên dự luật chưa thể hiện được hết tinh thần đổi mới như yêu cầu, như kỳ vọng của HTX, của bà con và các thành viên HTX cũng như các tổ chức liên quan. Đổi mới như thế nào, đâu là động lực của HTX, đâu là đột phá để khu vực HTX phát triển,…thực ra là những câu hỏi rất then chốt nhưng cũng khó có ngay câu trả lời. Đã gọi là đổi mới, không dễ có ngay sự đồng thuận, cần nghiên cứu sâu hơn, kỹ hơn, cả về lý luận lẫn thực tế kinh tế thị trường. Vì vậy, rất cần lấy ý kiến, trao đổi, tranh luận thẳng thắn, khách quan nhiều hơn và rộng rãi hơn nữa. Ngoài ra, việc làm luật hay sửa đổi luật là công việc tốn kém nguồn lực, trí tuệ, thời gian của cơ quan soạn thảo và đặc biệt của các cơ quan Quốc hội cũng như của từng đại biểu quốc hội. Nếu một dự luật được thông qua mà không đáp ứng được kỳ vọng của Nhà nước, của xã hội và của các đối tượng điều chỉnh, thì cũng có thể coi là dự án luật thất bại. Xuất phát từ những phân tích và thông tin trên, theo tác giả, có nên chăng phải dành thêm thời gian khoảng ít nhất 1 hay 2 năm nữa để có được một dự thảo Luật HTX sửa đổi tốt hơn, chất lượng hơn và có tác dụng tốt hơn trong việc quản lý, tháo gỡ khó khăn và khơi dậy tiềm năng phát triển bền vững của khu vực kinh tế HTX.