Tận dụng thế mạnh lâu đời của địa phương về sản xuất nông nghiệp và canh tác rau màu, năm 2009, các hộ dân tại khu vực xã Văn Đức đã cùng nhau thành lập HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Văn Đức với quy mô toàn xã.
Chú trọng đa dạng hóa kênh tiêu thụ
Chia sẻ với VnBusiness, Giám đốc Nguyễn Văn Minh cho biết, HTX hiện có 1.205 thành viên, sản xuất nông nghiệp trên diện tích đất lên tới 296ha, trong đó có 230ha đang thực hiện chuyên canh rau sạch và 30ha đã quy hoạch theo tiêu chuẩn VietGAP.
Cụ thể, HTX đang hoạt động theo mô hình liên kết chặt chẽ với các thành viên trong hoạt động sản xuất và tiêu thụ. Ở đầu vào, HTX cung cấp đồng loạt các dịch vụ như chọn giống, phân bón, đầu tư khoa học kỹ thuật, hướng dẫn áp dụng công nghệ vào sản xuất… Ở đầu ra, HTX bao tiêu một phần nông sản cho bà con nông dân để tạo động lực sản xuất thay vì bao tiêu toàn bộ và áp đặt giá cả.
Hiện, HTX Văn Đức chủ yếu phân phối ra thị trường các loại rau theo mùa như cải thảo, cải ngọt, cải ngồng, súp lơ…, bình quân sản lượng đạt khoảng 50 – 70 tấn/ngày, thậm chí vào cao điểm chính vụ có thể đạt 200 tấn/ngày. Trung bình mỗi năm, HTX đạt tổng sản lượng khoảng 32.000 – 35.000 tấn.
Kênh tiêu thụ chính của HTX hiện nay là hợp đồng với các hệ thống siêu thị lớn (Aeon Mall, MM Mega Market…), bếp ăn tập thể các trường học, công ty, khu công nghiệp, và các chợ đầu mối. Địa bàn tiêu thụ của HTX đến nay đã phủ khắp Hà Nội và một số tỉnh, thành phố phía Bắc như Hải Phòng, Thái Nguyên, Bắc Ninh,… Ngoài ra, HTX cũng phân phối sản phẩm rau an toàn tới một số tỉnh thành miền Trung, miền Nam thông qua vận chuyển bằng container lạnh.
Nhờ hoạt động sản xuất quy mô lớn cùng thị trường tiêu thụ rộng mà doanh thu của HTX luôn duy trì ở mức cao và ổn định, bình quân đạt khoảng 450-500 triệu đồng/ha/năm. Nhờ đó, các thành viên HTX cũng có thu nhập đều đặn, đảm bảo ở mức bình quân khoảng 7,2 triệu đồng/người/tháng.
Đặc biệt, năm 2022, TP Hà Nội bình chọn HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ Nông nghiệp Văn Đức là một trong 19 đơn vị tiêu biểu để thí điểm nhân rộng mô hình HTX kiểu mới hiệu quả giai đoạn 2021 – 2025 trên địa bàn thành phố.
Chất lượng là “bí quyết” thành công
Lý giải đằng sau những “con số biết nói” trên, ông Minh cho biết, chất lượng sản phẩm vẫn là lựa chọn hàng đầu thay vì cạnh tranh với giá cả của số đông trên thị trường.
Theo đó, các sản phẩm của HTX Văn Đức khi đem trồng đều phải đảm bảo 4 tiêu chí quan trọng nhất về sử dụng giống, thuốc bảo vệ thực vật, phân bón và nguồn nước. Trong quá trình canh tác, HTX chủ yếu sử dụng phân hữu cơ đã được ủ hoai mục, phân vi sinh, thuốc bảo vệ thực vật sinh học lành tính,…, hạn chế tối đa việc sử dụng các loại sản phẩm hóa học.
“Nhờ vậy mà các sản phẩm của HTX đều có chất lượng cao, luôn tươi ngon, giòn ngọt, đáp ứng các tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm. Hiện, HTX đã có 17 sản phẩm đạt chứng nhận OCOP, trong đó có 12 sản phẩm đạt OCOP 4 sao và 5 sản phẩm đạt OCOP 3 sao. Rau của HTX được người tiêu dùng đánh giá cao, thường xuyên ưu tiên chọn mua, giúp việc tiêu thụ đều đặn, đầu ra thuận lợi, sản phẩm sản xuất ra không bao giờ phải chịu cảnh ế ẩm, thừa không bán được phải đổ bỏ như một số vùng chuyên canh lớn khác”, Giám đốc Nguyễn Văn Minh chia sẻ.
Không chỉ vậy, nhằm nâng cao mức độ an toàn thực phẩm, nâng cấp hình thức cho sản phẩm khi đưa ra thị trường, HTX đã đầu tư xây dựng một nhà máy sơ chế với quy mô khoảng 1.000m2 với hệ thống máy móc chuyên biệt, hiện đại.
Hiện tại, ngoài việc đảm bảo chất lượng trong canh tác, HTX Sản xuất kinh doanh dịch vụ Nông nghiệp Văn Đức cũng nỗ lực nâng cấp sản xuất thông qua việc đầu tư áp dụng kỹ thuật và khoa học công nghệ. Bên cạnh việc phát triển hệ thống nhà lưới, nhà màng và hướng đến sản xuất hữu cơ, HTX cũng đang liên kết với Dự án SAFEGRO (Dự án phát triển an toàn thực phẩm do Chính phủ Canada tài trợ) nhằm học hỏi, xây dựng thêm hệ thống số hoá quản lý kế hoạch sản xuất, hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử và nâng cấp chuỗi thực phẩm nông sản theo hướng đảm bảo an toàn theo chuẩn quốc tế.
Theo chia sẻ của các thành viên, việc thống nhất từ đầu vào đến đầu ra theo tiêu chuẩn chất lượng nâng giá rau các loại của HTX lên 1.000 – 1.500 đồng/kg. Chính vì vậy, HTX cũng từng phải từ bỏ nhiều thị trường giá rẻ vốn phù hợp với số đông người dân. Song, nhờ lối đi “tuần hoàn” về chất lượng, thương hiệu rau an toàn HTX Văn Đức đã chinh phục được lượng lớn khách hàng và đối tác ưa chuộng nông nghiệp sạch, từng bước hình thành đầu ra bền vững như hiện nay.
Vẫn còn “nút thắt” cơ chế và thị trường
Hoạt động sản xuất và kinh doanh ổn định là vậy, nhưng trên thực tế, HTX vẫn gặp không ít khó khăn vướng mắc trong quá trình đa dạng dịch vụ, mở rộng sản xuất và thu hút nhân lực.
Vấn đề lớn nhất của HTX ở thời điểm hiện tại là thiếu đất đai được quy hoạch, hỗ trợ để xây trụ sở, nhà sơ chế, kho bảo quản, kho lạnh… Theo Giám đốc Nguyễn Văn Minh, hiện tại Luật Đất đai vẫn chưa có điều khoản ưu tiên, hỗ trợ cho HTX trong vấn đề cấp, cho mượn, cho thuê đất. Những chính sách về hỗ trợ đất cho HTX tại địa phương cũng chưa được linh hoạt khi yêu cầu tư cách pháp nhân phải có tài sản thế chấp, trong khi các thành viên của HTX hầu như không đảm bảo được.
Bên cạnh đó, “nút thắt” nhân lực trong thời đại công nghệ số cũng là vấn đề mà HTX đặc biệt quan tâm. Bởi, cũng giống như nhiều đơn vị sản xuất nông nghiệp khác, hoạt động của HTX chưa thực sự thu hút được nguồn lao động tiềm năng là các bạn trẻ, trong khi nguồn lao động sẵn có tại HTX lại thiếu cơ hội được tiếp xúc và tập huấn về các đầu việc liên quan đến giấy tờ, máy móc.
“Nhân sự, quản lý của HTX Văn Đức hiện nay chủ yếu là người lớn tuổi, xuất thân từ nghề nông, chưa qua đào tạo chuyên sâu, làm việc chủ yếu dựa trên kinh nghiệm nên công tác quản trị, quản lý kinh doanh, tài chính kế toán, ứng dụng công nghệ… còn chậm và chưa được hiệu quả. Không chỉ vậy, việc tuyển mới nhân sự trẻ trình độ cao cho các vị trí này cũng vô cùng khó khăn”, ông Minh nói.
Cũng theo Giám đốc HTX, nguồn liên kết tiêu thụ thông qua các doanh nghiệp, công ty đôi khi vẫn chưa ổn định, còn bị ảnh hưởng bởi biến động giá cả, sức mua thị trường. Về vấn đề này, HTX đang rất cần cơ quan chuyên môn đứng ra làm trung gian hỗ trợ kết nối sâu với các doanh nghiệp để đảm bảo bao tiêu, củng cố đầu ra cho bà con thành viên được đa dạng hơn, bền vững hơn trong thời gian tới.
Về mục tiêu trước mắt, HTX hiện đang xây dựng Đề án sản xuất nông nghiệp gắn với trải nghiệm du lịch sinh thái tâm linh từ lợi thế địa phương. Qua đó, HTX hướng tới tạo thêm nguồn thu nhập cho bà con nông dân từ kinh doanh dịch vụ thay vì chỉ phụ thuộc vào sản xuất hàng hóa như hiện nay.
Với tầm nhìn chiến lược cùng bước đi vững chắc, ông Minh khẳng định, HTX vẫn đang tích cực quảng bá, phát huy thế mạnh thương hiệu qua các kênh xúc tiến thương mại và truyền thông, từ đó đóng góp quan trọng vào quá trình xây dựng nông thôn mới nâng cao theo hướng hiện đại, thông minh, bền vững.
