Kể từ khi “bén duyên” với nghề trồng na trái vụ, thu nhập của bà con nông dân tại xã Phú Long, huyện Nho Quan (Ninh Bình) được nâng cao đáng kể, nhiều hộ trở thành triệu phú chỉ sau một thời gian ngắn.
HTX Sản xuất Na trái vụ, Tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long từ lâu đã nổi tiếng là đơn vị sản xuất các giống na sạch, na ngon của tỉnh Ninh Bình. Sau 3 năm thành lập, HTX hiện đã có 40 thành viên với tổng diện tích trồng na lên tới gần 200 ha. Mỗi năm, HTX thu hoạch khoảng 3 tấn na, mang về doanh thu lên tới 350-400 triệu đồng/ha.
Bắt đất cằn cho “trái vàng”
Phú Long là một xã vùng cao nằm ở phía nam huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Nơi đây chủ yếu là đất đá lộ đầu, cằn cỗi, khiến việc trồng các cây lương thực rất vất vả mà không năng suất.
Nhận thấy việc canh tác cây màu không mang lại hiệu quả kinh tế cao, khoảng năm 2013, người dân trong xã bắt đầu thử trồng na. May mắn thay, cây na không chỉ trụ lại được ở vùng đất cằn cỗi này mà còn phát triển tốt, mang lại năng suất cao. Từ đây, nhiều người mạnh dạn bỏ hẳn lúa, ngô, toàn bộ diện tích đất vun vén cho na.
Gắn bó với cây na được ít lâu, bà con địa phương bắt đầu hướng tới việc trồng na trái vụ nhằm khắc phục được tình trạng được mùa mất giá. Lâu dần, những quả na ngon ngọt nổi lên như một loại đặc sản của vùng đất Phú Long.
Với mong muốn gìn giữ và nâng cao chất lượng của sản vật quê hương, năm 2020, HTX Sản xuất Na trái vụ, Tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long chính thức được thành lập. Đến nay, HTX đã có 40 thành viên tham gia với tổng diện tích trồng na lên tới gần 200 ha.
Theo người dân địa phương, na dai là loại na phù hợp nhất với điều kiện khí hậu, đất đai nơi đây. Na được trồng từ khoảng tháng Giêng hằng năm, khi mưa xuân xuống, sau 3-4 năm đã có thể cho thu hoạch. Việc thu hoạch diễn ra vào giữa tháng 6 âm lịch và kéo dài cho đến cuối tháng 11 âm lịch.
Na Phú Long được người tiêu dùng ở mọi lứa tuổi yêu thích bởi quả to, cùi dày, ít hạt, vị ngọt sắc và mùi thơm đặc trưng. Mỗi năm, HTX thu hoạch khoảng 3 tấn na, với giá bán ổn định khoảng 30.000 đồng/kg tùy loại, mang về doanh thu lên tới 350-400 triệu đồng/ha. Theo ông Nguyễn Văn Thuật, giám đốc HTX San xuất Na trái vụ, Tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long, rất nhiều hộ dân trên địa bàn xã ăn nên làm ra nhờ việc trồng na. Nếu được mùa, một gia đình có thể đạt doanh thu 35 triệu đồng/ngày là chuyện bình thường.
Chia sẻ với VnBusiness, ông Thuật không giấu nổi niềm tự hào về nghề trồng na chất lượng cao tại địa phương.
“Cả xã Phú Long chỉ có thôn 4 chúng tôi và một thôn nữa là trồng được na chất lượng cao thế này. Không chỉ cây sinh trưởng tốt mà quả cũng vô cùng to đẹp, vị lại ngon. Một số thôn khác cũng thử trồng nhưng cây thường bị chết, có ra quả thì chất lượng cũng thấp”, ông Thuật cho biết.
Kỹ thuật chăm sóc na độc đáo
Để tạo ra những quả na đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, na tại HTX đều được trồng theo quy trình VietGAP loại bỏ hóa chất độc hại, ưu tiên sử dụng phân bón hữu cơ, phân chuồng ủ hoai (được xử lý vi sinh đúng quy trình kỹ thuật).
Nhưng chỉ bấy nhiêu là chưa đủ, theo ông Thuật, muốn na Phú Long có chỗ đứng trên thị trường thì sản phẩm làm ra phải ngon và mang hương vị đặc trưng của vùng miền, điều này phụ thuộc rất nhiều vào kỹ thuật chăm sóc. Nhờ sự tìm tòi, sáng tạo không ngừng nghỉ, ông Thuật đã thành công xây dựng phương pháp chăm sóc phù hợp nhất dành cho na Phú Long.
Cụ thể, theo ông Thuật, điểm mấu chốt để na ra quả được to đều, thơm ngon là phải cắt tỉa cành sao cho hợp lý. Hầu hết cành cao sẽ bị cắt bỏ, chỉ để lại những cành ngang tầm với, vị trí các cành cần được phân bố đều. Ông Thuật giải thích, quả na mọc ở cành cao thường không ngọt và nhỏ. Hơn nữa, để cành vừa tầm với cũng giúp người nông dân dễ dàng thụ phấn cho cây.
Tương tự, đối với hoa na, những đóa to nhất sẽ được giữ lại, khoảng cách giữa các hoa cũng cần được căn chỉnh đều đặn. Khi na bắt đầu ra trái, người nông dân lại tiếp tục chọn những quả to, đẹp để giữ lại, những quả nhỏ hoặc cản trợ sự phát triển của quả khác đều phải cắt đi. Nhờ đó, mỗi quả sẽ có đủ không gian để phát triển và nhận được nhiều dinh dưỡng từ cây, quả na sẽ có kích thước lớn và thơm ngon hơn.
Hoa na vừa nở sẽ được thụ phấn nhân tạo hoàn toàn, cứ 2 người sẽ thụ phấn được khoảng từ 300-500 hoa mỗi ngày. Nhờ phương pháp độc đáo, bình quân mỗi cây na sẽ cho khoảng 15 kg/vụ, mỗi quả nặng từ 6-7 lạng.
Nhận thấy tiềm năng phát triển của HTX Phú Long, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Ninh Bình đã hỗ trợ cơ sở vật chất và hệ thống tưới tiêu cho các thành viên HTX. Cứ 3 hộ trồng na sẽ được xây dựng 1 giếng khoan trị giá hơn 30 triệu đồng.
Nhờ sự ủng hộ của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Liên minh HTX Ninh Bình, cùng các cấp các ngành địa phương, thương hiệu na dai Phú Long nhanh chóng được lan tỏa, hiện có mặt tại nhiều điểm giới thiệu sản phẩm, cửa hàng và siêu thị lớn nhỏ trên toàn quốc cũng như nhiều kênh bán hàng online. Theo đó, nghề trồng na trái vụ đã góp phần giải quyết vấn đề việc làm cho người dân, góp phần thúc đẩy kinh tế địa phương.
Chị Phạm Thị Hiền, thôn 4 – xã Phú Long, thành viên HTX sản xuất na trái vụ, tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long, tham gia HTX từ những ngày đầu thành lập cho biết: “Trước đó gia đình tôi trồng ngô, mất nhiều công chăm sóc mà năng suất vẫn thấp, cả năm chỉ thu về được vài chục triệu. Từ ngày chuyển sang trồng na và tham gia vào HTX, chúng tôi được đảm bảo đầu ra và được hỗ trợ trang thiết bị, vật tư. Thu nhập cũng cao hơn hẳn, mỗi năm thu lãi khoảng vài trăm triệu đồng”.
Nghĩ lớn để đi xa
Nhận được sự tin tưởng của bà con địa phương cùng những chỉ đạo sát sao từ Đảng ủy, UBND xã Phúc Long, kế hoạch hoạt động của HTX Sản xuất Na trái vụ, Tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long đều được định hướng rõ ràng và gặp nhiều thuận lợi trên con đường phát triển. Tuy nhiên, do thành lập chưa lâu, HTX còn gặp vướng mắc trong khâu quản lý các thành viên.
“Để duy trì được danh tiếng và độ uy tín cho thương hiệu, các thành viên trong HTX phải thật đoàn kết để hướng đến mục tiêu chung. Chỉ cần một người đi chệch hướng, không chỉ chất lượng sản phẩm giảm sút, mà danh tiếng của thương hiệu cũng sẽ bị ảnh hưởng lớn. Đó cũng là lý do dù có nhiều hộ xin gia nhập, chúng tôi chưa thể vội vàng kết nạp ngay”, ông Thuật chia sẻ với VnBusiness.
Trong tương lai, các thành viên HTX sản xuất na trái vụ, tiêu thụ trái cây an toàn Phú Long mong muốn mở rộng diện tích nhằm phát triển các giống na với chất lượng cao hơn. Ngoài ra, HTX cũng hướng tới việc xây dựng mô hình du lịch trải nghiệm. Được biết, có nhiều khu du lịch tại Ninh Bình đã tìm đến với mong muốn hợp tác nhưng hiện cơ sở vật chất tại HTX vẫn chưa đáp ứng được.
Đặc biệt, các thành viên HTX đang ấp ủ kế hoạch phát triển giống na tím cực hiếm, chỉ có ở vùng đất Phú Long. Đây vốn là giống na đột biến với màu tím lạ mắt, dù sản lượng không cao nhưng chất lượng không thua gì nhiều giống na dai khác. Hy vọng, kế hoạch của HTX sẽ sớm thành công để người tiêu dùng có thể thưởng thức thêm một loại na mới từ vùng đất này.
