Khâm phục những sản phẩm, dịch vụ mà HTX Vụn Art (Hà Đông, Hà Nội) làm ra bao nhiêu thì nhiều người cũng khâm phục nghị lực và ý chí của anh Lê Việt Cường, người sáng lập ra HTX bấy nhiêu vì đã tạo việc làm và cơ hội cho nhiều người khuyết tật, giúp họ tự tin vào chính mình, hòa nhập xã hội.
Bại liệt từ năm một tuổi nhưng Lê Việt Cường vẫn quyết tâm đi học và tốt nghiệp đại học ngành toán-tin. Tuy nhiên, phải mất một thời gian sau khi tốt nghiệp, anh mới tìm được việc làm tại Viện Châm cứu Việt Nam.
Kết nối con người với con người
Trong quá trình làm việc anh luôn đồng cảm với những khó khăn của những người khuyết tật, nhất là trong vấn đề tìm kế sinh nhai. Chính vì vậy, anh đã mở một doanh nghiệp chuyên sản xuất thú nhồi bông dành cho người khuyết tật.
Tuy nhiên, trong quá trình hoạt động, anh Cường nhận thấy, mô hình doanh nghiệp chưa thực sự mang lại giá trị cộng đồng, xã hội cao như mô hình HTX. Vào HTX, người khuyết tật sẽ trở thành thành viên và tận dụng được sức mạnh tập thể trong đào tạo nghề và phát triển các dịch vụ, điều này người khuyết tật cần hơn.
“HTX là một mô hình tổ chức kinh tế phổ biến và được khuyến khích phát triển ở Việt Nam, vì mô hình này tạo được nhiều việc làm cho người nông dân và phù hợp với trình độ, điều kiện, hoàn cảnh của người khuyết tật. Thông qua HTX, người khuyết tật sẽ thấy được giá trị của mình trong xã hội, từ đó tự tin làm việc, góp phần vào việc ổn định xã hội”, anh Lê Việt Cường chia sẻ.
Chính vì vậy, anh đã thành lập HTX Vụn Art với ngành nghề chính là thủ công mỹ nghệ, trong đó có hoạt động làm tranh nghệ thuật là chính. Vì đây là ngành nghề phù hợp với sức khỏe của người khuyết tật.
Để tạo việc làm cho thành viên, anh Cường đã phải gặp gỡ, tham gia các lớp đào tạo tranh nghệ thuật của các nghệ nhân, họa sĩ và các ngành hữu quan. Anh cũng vận động các thành viên tham gia các dự án để tìm kiếm các cơ hội hợp tác, giúp thành viên từng bước chuyên nghiệp trong quá trình làm việc.
Vị giám đốc này cũng xem xét sức khỏe, tay nghề của từng thành viên và phân công công việc phù hợp với từng công đoạn sản xuất tranh nghệ thuật từ tạo mẫu tranh, làm bìa, vẽ mẫu, ép vải, tạo hình, cắt dán. “Điều này giúp phát huy năng lực, sở trường của từng thành viên, người lao động, từ đó nâng cao trách nhiệm và nhận thức của họ trong công việc”, anh Cường tâm sự.
Nhờ vậy mà những bức tranh do các thành viên HTX làm ra từ những mảnh vải lụa vụn đã trở thành những tác phẩm nghệ thuật, những sản phẩm lưu niệm độc đáo và nhận được sự yêu thích của rất nhiều du khách, đặc biệt là khách nước ngoài.
Làm ra sản phẩm đã khó, để sản phẩm đó có giá trị hàng hóa lại càng khó hơn. Ban đầu, các sản phẩm của Vụn Art chỉ gói gọn trong phạm vi làng lụa Vạn Phúc, phục vụ khách tham quan tại làng lụa nên thu nhập của thành viên không cao, sức lan tỏa không lớn. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến suy nghĩ, tâm lý của các thành viên và người lao động trong HTX.
Với sự đồng cảm sâu sắc, anh Cường đã phải trăn trở nhiều ngày, sau đó quyết định mang những sản phẩm của HTX đi tiếp thị, chào hàng ở nhiều cơ sở kinh doanh, nhà sách, nhà hàng, khu vui chơi… Dần dần, những sản phẩm này đã được nhiều người biết đến, HTX cũng nhận được những hợp đồng cụ thể, từ đó giúp thành viên có thu nhập ổn định hơn.
Không chỉ mất công đi chào hàng, anh còn tìm hiểu, nghiên cứu để làm sao có thể đa dạng được sản phẩm. Chính vì vậy, ngoài dòng tranh nghệ thuật, anh còn tìm hiểu và hướng dẫn thành viên phát triển thêm những sản phẩm mới mang tính ứng dụng đời sống như làm túi vải, trò chơi tranh ghép, bưu thiếp vải… để mở rộng thị trường tiêu thụ.
Nhận thấy, nguồn khách du lịch sẽ giúp mở rộng đầu ra cho sản phẩm nên anh quyết định cùng thành viên mở không gian sáng tạo, phát triển tour trải nghiệm văn hóa để thu hút khách du lịch đến trải nghiệm. Điều này không chỉ giúp HTX lấp đầy khoảng trống thời gian cho thành viên mà quan trọng hơn là giúp họ có thêm việc làm, thu nhập và hạn chế những suy nghĩ tiêu cực.
Đến nay, Vụn Art đã trở thành một trong những mô hình làm kinh tế tiêu biểu của những người khuyết tật tại Hà Nội và mở ra tương lai tươi sáng cho những mảnh đời kém may mắn. Qua HTX, những con người ấy đã lạc quan hơn, chủ động hơn trong cuộc sống.
Truyền cảm hứng sáng tạo
Nhìn về quãng thời gian hoạt động của Vụn Art, anh Cường không khỏi tự hào về những gì anh và các thành viên đã cố gắng, chung sức. Vị giám đốc này cho biết, ban đầu để thành lập HTX, anh gặp không ít khó khăn vì nhiều người khuyết tật không hiểu về HTX kiểu mới, không tin vào mô hình kinh tế tập thể. Chính vì vậy, anh đã phải đến nhà của từng người để vận động họ tham gia HTX, chia sẻ những điểm mạnh của mô hình kinh tế tập thể và cam kết lo chỗ ăn, chỗ ở, đào tạo nghề, cố gắng tìm đầu ra cho sản phẩm. Có như vậy, họ mới an tâm và gắn bó với HTX.
Theo anh Cường, vì mỗi người khuyết tật có một đặc điểm khác nhau nên việc truyền đạt kỹ năng, kiến thức về nghề nghiệp, về hòa nhập cộng đồng cũng khác nhau. Riêng với anh, tuy không ngại khó ngại khổ đi các nơi để tìm kiếm cơ hội phát triển HTX nhưng vẫn sẽ có những nghi ngại, những cái nhìn chưa thiện cảm về bản thân anh cũng như những thành viên trong HTX, nên thời gian để tạo sự kết nối với khách hàng, tìm kiếm cơ hội hợp tác sẽ lâu hơn, khó khăn hơn.
Đặc biệt khó khăn và rủi ro với HTX khi dịch Covid-19 ập đến, hoạt động du lịch trầm lắng, đầu ra sản phẩm khó khăn, việc tiếp cận các chính sách hỗ trợ, tham gia các chương trình xúc tiến thương mại cũng phải lùi lại. Khi tìm kiếm cơ hội từ bán hàng thương mại điện tử qua các sàn quốc tế như Amazon, HTX đã làm nhiều cách nhưng không tìm kiếm được kho hàng tại Amazon. Chính vì vậy, không thể xác lập được kênh phân phối. Trong khi đối với khách hàng quốc tế, khi muốn mua sản phẩm thủ công mỹ nghệ, họ phải có nhiều thời gian tìm hiểu mới đi đến quyết định mua hàng.
Sóng gió là vậy nhưng nhờ duy trì việc đào tạo tay nghề, nâng cao kỹ năng cho người lao động, thành viên và không ngừng truyền cảm hứng sáng tạo, yêu công việc đến mọi người mà đến nay, Vụn Art đã ngày càng hoàn thiện, năng động, trở thành mô hình kinh tế tập thể tiêu biểu của người khuyết tật tiêu biểu tại Hà Nội. Ở đâu có triển lãm, có hội chợ, hội thảo, có dự án cho người khuyết tật, ở đó anh Cường và thành viên đều có mặt để mang những sản phẩm nghệ thuật nhưng có giá trị hàng hóa đến với mọi người.
Những bước đi, những cống hiến, cố gắng của vị giám đốc Lê Việt Cường không chỉ giúp những mảnh vải vụn bỏ đi được ghép lại tạo thành những bức tranh nghệ thuật có giá trị hàng hóa, góp phần bảo vệ môi trường, mà còn giúp những người khuyết tật với những mảnh đời khác nhau được ghép lại để trở thành một tập thể rộng lớn, cùng phát triển bền vững.
